Wat te doen bij rouw bij kinderen?
Is jouw kind in de rouw? Heeft jouw kind een dierbare verloren? Wil je meer informatie over rouw bij kinderen en weten hoe ik je kind kan helpen?
Op deze pagina geef ik uitleg over rouw bij kinderen met daarbij normale rouw en gecompliceerde rouw. Ik vertel hoe ik jullie kind in de rouw kan ondersteunen en ik geef een aantal tips voor jullie als ouder.
- Verdriet
- Boosheid
- Moeite met het uiten van emoties
- Sluit zich af
- Terugtrekken
- Slecht slapen
- Wil er niet over praten
- Opstandig gedrag
- Moeite met concentreren
Een normaal rouwproces
Rouw is hard werken. Bij een normaal rouwproces horen veel gevoelens, waaronder natuurlijk verdriet, maar ook boosheid, eenzaamheid, hulpeloosheid en weinig zelfvertrouwen. Schuldgevoelens of zelfverwijt kunnen voorkomen, maar ook opluchting. Bijvoorbeeld als de overledene lang ziek is geweest. Daarnaast kunnen er lichamelijke klachten optreden. Bijvoorbeeld buikpijn, hoofdpijn, afvallen of aankomen, hartkloppingen, hyperventilatie of duizeligheid. Dit hoort allemaal bij normale rouw. Bij normale rouw doorloopt iemand een aantal stappen waarmee een proces wordt doorlopen. Ieder persoon doet dat op zijn/haar eigen tempo en nergens staat vast hoe lang dit mag duren. Het meest belangrijke is dat de persoon het proces aangaat, het verlies durft te erkennen en het gevoel durf toe te laten. Als iemand dat niet kan, heeft iemand hulp nodig bij het rouwproces. Dit heet gecompliceerde rouw.
- Meerdere stemmingen die elkaar afwisselen
- Het ene moment heel verdrietig en het volgende moment lekker spelen
- Lichamelijke klachten
- Eigen tempo
- Geen vaste volgorde
De stappen van het rouwproces
Hier beschrijf ik de 4 stappen van een rouwproces. Ook wel de rouwtaken genoemd. Deze gelden door rouw bij kinderen maar ook bij volwassenen.
Rouwtaak 1: aanvaarden van het verlies
Het begint allereerst met het erkennen van het verlies. Er is iemand overleden en dat moet je aanvaarden. Maar soms lukt dat niet in een keer en gaat iemand ontkennen. Dit is heel normaal en geen probleem als het niet te lang duurt.
Rouwtaak 2: het verwerken van de pijn
Iemand heeft het verlies erkend en daarbij komen nu ook de emoties om de hoek kijken. Deze emoties moeten erkend en gevoeld worden, anders kan dit leiden tot fysieke of psychische klachten. Het is heel logisch dat iemand deze gevoelens liever niet wil voelen. Daarom kan het helpend zijn om hulp in te schakelen.
Rouwtaak 3: aanpassen aan het leven waarin de overledene ontbreekt
In deze fase gaat iemand het leven weer oppakken. Maar dat betekent wel dat er dingen aangepast moeten worden. Het leven wordt nooit meer zoals het is geweest en dat maakt dit een moeilijke stap.
Rouwtaak 4: de overledene emotioneel een plek geven en het oppakken van de draad van het leven
Dit betekent dat een kind de draad weer gaat oppakken en het leven weer aangaat. Naast dat het dagelijks leven weer is opgepakt, houdt dit in dat een kind weer gaat nadenken over de toekomst.
Rouw bij kinderen
Kinderen hebben veiligheid nodig om te kunnen rouwen. Om die reden stellen ze het rouwen vaak uit tot de rust is wedergekeerd en de omgeving stabieler is. Het kind is niet de enige die rouwt, meestal is het hele gezin in de rouw. Volwassenen willen kinderen beschermen tegen verdriet. Maar op hun beurt willen kinderen ook hun ouders beschermen. Daarom kan het voorkomen dat kinderen hun verdriet verstoppen omdat ze hun ouders willen sparen, ze zijn bang dat ze hen weer verdrietig maken. Het is belangrijk om in te zien dat kinderen niet altijd hun gevoelens kunnen delen met hun ouders. De meeste kinderen vinden het heel fijn om te kunnen praten met iemand die er minder of helemaal niets mee te maken heeft.
Uitingen van gecompliceerde rouw bij kinderen
Als kinderen moeite hebben om een rouwproces op een gezonde manier te doorlopen kan zich dat uiten in concentratieproblemen, vermoeidheid, slaapproblemen, moeite met eten of veel eten. Ook kan het voorkomen dat een kind moeite heeft om met alle emoties om te gaan die bij een rouwproces horen. Of gaat het niet zo lekker op school. Dan is het fijn dat iemand met het kind en gezin meekijkt in hoe het om kan gaan met het verlies. Als jij je zorgen maakt over het rouwproces van je kind, is dat reden genoeg om hulp in te schakelen. Jij kent je kind het beste en kan vertellen dat het niet lekker in zijn/haar vel zit.
- Emoties
- Concentratieproblemen
- Niet lekker in zijn/haar vel
- Moeite op school
- Boosheid
- Ouders maken zich zorgen
- Slaapproblemen
Als een kind een vader of moeder verliest
Het verlies van een ouder is het meest heftige wat een kind kan overkomen. Je kind is een van de belangrijkste personen uit diens leven verloren. Maar jij als ouder, bent ook een van de belangrijkste mensen uit je leven verloren en staat er nu alleen voor als hoofd van het gezin. Je moet je eigen rol op je nemen, daarnaast probeer je waarschijnlijk het verlies van de andere ouder te compenseren. De rollen die je partner op zich nam, komen nu ineens bij jou terecht en daarnaast heb je ook een of meerdere kinderen in de rouw. Het is ondenkbaar dat is een gemakkelijke periode voor je zal zijn.
Ook voor je kind in dit een heftige intense gebeurtenis. Jullie kind moet verder leven zonder een ouder en er is niemand die dat verlies helemaal kan opvullen. Het dagelijks leven moet weer opgepakt worden. Maar naar school gaan zal nooit meer hetzelfde zijn, niets zal ooit weer hetzelfde zijn. Het verlies van een ouder speelt door tot in de rest van het leven. Alle eerste keren zonder de ouder zullen voorbijkomen. Het verlies moet een plekje krijgen en ieder kind gaat daar op zijn/haar eigen manier mee om.
Hulp bij het rouwproces
Soms lukt het niet om een rouwproces goed te doorlopen en is er wat hulp nodig. Het is heel logisch dat een kind wat hulp nodig heeft als een van de ouders of een broer of zus overlijdt. Maar ook als een andere dierbare overlijd, kan het zijn dat een kind moeite heeft om de stappen van het rouwproces te doorlopen. Het kan zijn dat een kind een hele goede band heeft met een tante of oom die overlijdt. Of dat opa of oma overlijdt die hij wekelijks zag. Het is ontzettend belangrijk om het gevoel van een kind serieus te nemen. Ook als het lijkt alsof de overledene niet zo dicht bij het kind stond. Het feit dat er iemand is overleden, dat dit dus kan gebeuren, kan voor een kind zo heftig zijn dat het wat hulp nodig heeft.
Ik kan jullie kind helpen in het rouwproces. Allereerst is het voor een kind heel fijn om met iemand te praten die niet midden in de situatie staat. Ik voel de emoties niet die iedereen om het kind heen wel voelt. Ik heb de overledene niet gekend en kan alleen maar dingen leren over deze persoon. En jullie kind hoeft geen rekening te houden met mijn gevoel en mag geheel open alles voelen wat er te voelen valt. Door verschillende oefeningen te doen kunnen we samen kijken naar wat dit verlies voor jullie kind betekent en wat het op dit moment nodig heeft.
Een paar tips voor het omgaan met rouw bij kinderen:
- Wees eerlijk over de dood. Vertel de feiten zoals ze zijn.
- Accepteer het gevoel wat een kind aangeeft. Ook als dat betekent dat het kind boos is op de overledene. Als je je kind erkent in zijn/haar gevoel, geeft dat vertrouwen en zal het eerder geneigd zijn om zijn/haar gevoel met je te delen.
- Kinderen zijn niet continu verdrietig. Ze kunnen opeens opgaan in hun spel en daar ook bij lachen. Dat betekent niet dat ze de overledene zijn vergeten. Ze kunnen niet zo lang stilstaan bij hun verdriet, dat is te overweldigend.
- Wees eerlijk over je eigen gevoel. Dat mag er zijn en je geeft hiermee aan dat het goed is om je gevoel te uiten.
- Laat je helpen! Als je zelf ook in een rouwproces zit, is het fijn als mensen om je heen helpen. Laat dat toe, mensen willen over het algemeen heel graag helpen.
Hier vindt je meer informatie over andere onderwerpen
